वांगी आणि टोमॅटो येणार आता एकाच झाडावर…

हो, तुम्ही जे वाचलंय ते खरं आहे. या पध्दतीला संशोधकांनी नाव दिलंय ब्रिमॅटो.

आता तुम्हाला प्रश्न पडला असेल की ब्रिमॅटो काय आहे?

ब्रिमॅटो: तर कलम करून एकाच रोपामध्ये वांगी आणि टोमॅटोचे उत्पादन करण्याचा उत्तम मार्ग

पीक उत्पादकता आणि शेतकऱ्यांचे उत्पन्न दुप्पट करण्याचा एक उत्तम मार्ग म्हणजे दोन रोपांचे कलम करणे. विशिष्ट पध्दतीने कलम करून भाजीपाला उत्पादकता जैविक पध्दतीने वाढवण्याच्या प्रयोगांना आता चालना मिळतं आहे. एकत्रितपणे दोन किंवा दोन पेक्षा अधिक रोपांची एकत्रितपणे कलम करण्यासाठीचे हे एक नवीन तंत्रज्ञान आहे, ज्यामध्ये एकाच जातीतील दोन किंवा 2 पेक्षा जास्त जातीचे एकत्र कलम करून एका रोपातून एकापेक्षा जास्त भाज्या तयार करता येतात.

वाराणसी (UP) मधील ICAR-इंडियन इन्स्टिट्यूट ऑफ व्हेजिटेबल रिसर्च (IIVR) येथे 2020-21 मध्ये ग्रॅफ्टेड पोमॅटो म्हणजेच बटाटा आणि टोमॅटो – ब्रिमॅटो म्हणजेच वांगी आणि टोमॅटोची दुहेरी कलमी यशस्वी फील्ड प्रात्यक्षिकानंतर प्रात्यक्षिक करण्यात आले. वांग्याच्या संकरीत – काशी संदेश आणि टोमॅटोची वर्धित वाण – काशी अमन हे वांग्याच्या रूटस्टॉकमध्ये कलम केले गेले – IC 111056.

कलम करण्याची प्रक्रिया

वांग्याची रोपे 25 – 30 दिवसांची होती तर टोमॅटो 22 – 25 दिवसांची असताना कलम केले जाते. ब्रिन्जल रूटस्टॉक – IC 111056 मध्ये सुमारे 5 टक्के रोपांमध्ये 2 शाखा विकसित करण्याची प्रवृत्ती आहे. साईड किंवा स्प्लाईस पद्धतीने कलम केले गेले, ज्यामध्ये रूटस्टॉक आणि स्किओनमध्ये 5 ते 7 एमएम स्लँटिंग कट केले गेले. कलम केल्यानंतर ताबडतोब, रोपे नियंत्रित वातावरणीय स्थितीत ठेवली गेली, जिथे तापमान, आर्द्रता आणि प्रकाश प्राथमिक 5-7 दिवसांसाठी ठेवला गेला. नंतर काही प्रमाणात सावलीत आणखी 5-7 दिवस अश्या पद्धतीने ठेवण्यात आले.

त्यानंतर कलमी रोपे शेतात (सुमारे 15 – 18 दिवस) कलम केल्यानंतर हस्तांतरित केली. सुरुवातीच्या वाढीच्या अवस्थेत, वांगी आणि टोमॅटो जातीची संतुलित वाढ राखण्यासाठी सुरक्षिततेचे उपाय केले गेले.

25 टन शेणखत याशिवाय 150:60:100 किलो NPK/हेक्टर या प्रमाणात खतांचा वापर करण्यात आला. टोमॅटो आणि वांगी दोन्ही लागवडीनंतर 60-70 दिवसांत फळ देण्यास सुरुवात करतात.

‘ड्युअल ग्राफ्टेड ब्रिमॅटो’ शहरी तसेच उपनगरी भागांसाठी उपयुक्त आहे, जेथे उभ्या बागेत किंवा टेरेस गार्डनमध्ये भाज्या ठेवण्यासाठी मर्यादित जागा आहे.
(संदर्भ – ICAR-IIVR, वाराणसी, उत्तर प्रदेश)