टकीला – पार्टीला धुंद बनविणाऱ्या मद्याची कथा

आजकाल टकीला म्हणजे पार्टीची जान असते. पण कधी विचार केलाय का, कि हे नक्कीच आहे काय आणि याचा उगम कुठून झाला ते?

टकीला हे एक प्रकारचं मद्य असून ते अगेव्ह (Blue Agave) नामक एका निवडुंगापासून बनवलं जातं जे मेहीकोमध्ये (Mexico) आढळून येतं.

आजच्या घडीला टकीला हे प्रांताची सीमा सोडून दूरवर पसरलंय जसं रशियन वोदका. तसंही बऱ्याच काळापासून दळणवळणामुळे व्यापारासोबत बरीच मद्ये देखिल जगभर फिरली, जशी गोऱ्यांनी आपल्याकडे व्हिस्की आणली. आजच्या घडीला बऱ्याच दक्षिण अमेरिकी खंडातील देशांत टकीला बनते (जी तेवढी महाग आणि ब्रँडेड नसली तरी उत्तम प्रतीची असते) आणि पूर्ण जगभरात तर अनेक ठिकाणी बनते.

पाहूया या मद्याचा इतिहास !

The History Of Tequila

जरी आधुनिक टकीला उत्पादन मेक्सिकोमध्ये 1600 च्या शतकात सुरु झाले असले तरी त्याची उत्पत्ती इसवी सन 250 च्या आसपासची आहे. आज, टकीला मेक्सिकोच्या अर्थव्यवस्थेचा आणि सांस्कृतिक अभिमानाचा अविभाज्य भाग आहे.

ब्लू अगेव्ह ही वनस्पती मुख्यतः हलिस्कोह् (Jalisco) नामक प्रदेशात वाढतात, जिथे मेक्सिकन ब्लू अगेव्हचे 80 टक्के पीक घेतले जाते आणि जिथे देशातील बहुतेक टकीला डिस्टिलरीज आहेत. एक अवाढव्य निळसर अननस मनात आणा, तसंच दिसतं हे झाड.

पिना हा टकीला बनवण्यासाठी वापरल्या जाणार्‍या ब्लू अ‍ॅगेव्हचा भाग आहे. पिना उंच, काटेरी पानांनी संरक्षित असतो जो ब्लू अगेव्ह वनस्पतीचे फळरूपी हृदय आहे. एक परिपक्व पिना, एकदा पाने काढून टाकल्यानंतर, 36-90 किलोच्या आसपास वजनात भरतो. वनस्पतीच्या गाभ्यामध्ये साखरेचे उच्च प्रमाण असल्याने या वनस्पतीचा वापर अल्कोहोलयुक्त पेये तयार करण्यासाठी केला जातो. (ब्लू अग्वेव्ह मेझकल (वेगळे मद्य) बनवण्यासाठी देखील वापरला जातो.)

अगेव्हची कापणी करणाऱ्यांना जिमाडोर्स म्हणून ओळखले जाते. जिमाडोर केवळ पिना काढण्यातच तरबेज नसून कोणता पिना प्रत्यक्षात पिकला आहे हे ओळखण्यातही कुशल असावे लागतात. हे अत्यंत कठीण काम असते कारण पिना जाड, काटेरी पानांनी वेढलेला असतो आणि या वनस्पती वेगवेगळ्या वेळेत (टाइम फ्रेम) परिपक्व होतात. जिमाडोर अ‍गेव्ह रोपाची पाने कापण्यासाठी आणि पिना काढण्यासाठी कोआ, तळाशी धारदार वर्तुळाकार कटिंग ब्लेडसह लांब लाकडी हँडल असलेले अवजार वापरतो.

कापणीनंतर, पिनास डिस्टिलरीमध्ये नेले जातात जेथे ते प्रथम वाफवले जातात.

वाफवल्याने केवळ पिना मऊ होत नाही तर फळाचा रस मॅश करून काढणे सोपे होते आणि ही प्रक्रिया जटिल कार्बोहायड्रेट्सचे रूपांतर साध्या किण्वनक्षम शर्करेमध्ये देखील करते. रस काढण्यासाठी पिनास चिरडले जातात, ज्याला एक्वामीएल (Aquamiel) देखील म्हणतात.

हा रस नंतर टकीला बनवण्यासाठी आंबवला जातो. काही प्रीमियम टकीला निर्माते अजूनही “ताहोना” प्रक्रिया वापरतात ज्यात एक-दोन टन ज्वालामुखीचा दगड चिरलेल्या व शिजवलेल्या अग्वेव्हच्या पिनाला चिरडतो – परंतु आजकाल तंतुमय पदार्थ (फायबर) रसापासून वेगळे करण्यासाठी यांत्रिक प्रक्रियांचा वापर सर्रास केला जातो. एकदा रस काढला की ते आंबवायला ठेवले जाते.

हा रस अनेक दिवस आंबवतात, ज्यामुळे साखरेचे अल्कोहोलमध्ये रूपांतर होते. त्या प्रक्रियेनंतर, मद्य कमीतकमी दोनदा डिस्टिल केले जाते ज्यामुळे अल्कोहोलचे प्रमाण वाढते आणि आपल्याला आवडणारी टकीला तयार होते. शेवटी टकीला बाटलीबंद करून तुमच्या जवळच्या दारूच्या दुकानात विक्रीसाठी पाठवली जाते.

टकीला प्राशनाचा विधी

How to Drink Tequila

टकीलाचा (किंवा टकीला क्रूडा) शॉट योग्यरित्या घेण्यासाठी, तुम्हाला मीठ, लिंबू आणि टकीला आवश्यक आहे, जे सर्व एका विशिष्ट क्रमाने चालते. लक्षात ठेवायचा मंत्र म्हणजे ‘चाटा, मारा, चोखा’: प्रथम आपल्या हातातील मीठ चाटून घ्या, झटपट शॉट प्या आणि लिंबाची एक चकती चोखून घ्या.

वरील पद्धत मेक्‍सिकोमधील पार्ट्यांमध्ये आणि पर्यटकांमध्‍ये लोकप्रिय आहे, परंतु टकीला तज्ज्ञांनी जे सुचवले आहे ते विरुद्ध आहे – जेव्हा तुम्ही विशेषत: चांगली प्रतीची टकीला पिता तेव्हा ती हळूहळू पिऊन त्याची चव आणि सुगंध चाखला पाहिजे.

तथापि, अशा प्रकारे टकीला शॉटचा आनंद घेतल्याने पार्टीची रंगत वाढते आणि अल्कोहोलचा तुरटपणा कमी करण्यास मदत होते.

लेखक – प्राक्तन पाटील